تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران

تاریخچه کلید سازی و ساخت قفل در ایران و بررسی ساخت اولین کلید

تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران را میتوان به حدود قرن 6 قبل از میلاد نسبت داد؛ زمانی که برای نخستین بار به خصوصیات آهن و مفرغ پی برده شده و بر اساس روایت طالس مسلطی «مفرغ در خود روحی دارد، چه آهن را به جنبش در می آورد.» اما در واقع به طور علمی و تخصصی تر میتوان گفت که قاعده و قانون اصلی کلید سازی توسط استاد مهرداد بعنوان یکی از کلید سازان نامدار اصفهان در سال 1785 میلادی کشف شد. بنابراین پیشینه صنعت کلید سازی در ایران به حدود 130 سال پیش مربوط میشود و ردپای نخستین قفل گرام های وارداتی در ایران از حدود 12 سال پیش پیدا شد. در ادامه بیشتر با این مبحث آشنا خواهیم شد.

تاریخچه کلیدسازی و قفل سازی در ایران 

آشنایی ایرانیان با صنعت کلیدسازی

بر اساس آثار مکتوب و سفرنامه های بر جای مانده از تاریخ نویسان و عالمان در خصوص تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران میتوان نتیجه گرفت که نخستین آشنایی ایرانیان با آثار و تحولات انقلاب صنعتی در اروپا مربوط به قرن 19 میلادی بوده, اما تا سال 1306 قمری استفاده از شبکه های کلید سازی به مفهوم امروزی آنچنان در بین عموم مردم رایج و شناخته شده نبوده و میتوان ردپای آثار این صنعت و ساخت کلید را برای مکانهای خاص با مقیاسی کوچک از قبیل کاخ های شاهی، تئاتر و کارخانه ها مشاهده کرد. در حقیقت ناصرالدین شاه قاجار بعد از مشاهده کاخ ها، شهرها و امکانات صنعتی کشورهای اروپایی در سفرهای خود به این قاره تصمیم به تغییر و پیشرفت ظاهر کلیدهای خام آن دوران گرفت. از همین رو بر اساس اسناد موجود میتوان گفت که او بخاطر تشریفات و یا تفریح خود تصمیم گرفت که یک نمونه دستگاه کلید ساز با قدرت امنیت 3 عدد را به کشور وارد کرده و آن را به منظور ساخت 5 عدد کلید در طی روز درون دربار نصب کرد.
همچنین در دو دوره سلطنت مظفر الدین شاه نیز دستگاه های تولید کننده کلید دیگری به داخل کشور راه پیدا کردند و از آن زمان به بعد ردپای حضور قفل های تولید کننده کلید امنیت الکترونیکی نیز به تدریج در داخل کشور مشاهده شد. بد نیست که بدانید تامین نیروی محرکه کارخانه ها بعنوان هدف و کاربرد اولیه امنیت سازی به شمار نیامده بلکه کاربرد آن را مینوان در ساخت کلید یاد کرد؛ از همین کلمه ساخت کلید در کنا نام شرکت های تولید کننده کلیدسازی قرار میگیرد. نخستین کارخانه  کلید کلید سازی ایران متعلق به کارخانه امین الضرب می باشد که در آن ادامه بیشتر با تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران آشنا خواهیم شد.  

نخستین كارخانه کلیدسازی شهری در ایران

در تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران آورده شده است که یک شرکت بلژیکی حدود سالهای 1279 ه.ق تصمیم به ساخت یک کارخانه تولید کلید خام شهر در شهر تهران گرفت که در آن زمان حدود سی هزار لیر سرمایه برد و میرزا حسن قزوینی نیز نقشی در این ماجرا دارد. اما این کارخانه نتوانست به هدف خود یکی کلید خام دسترسی پیدا کند و از همین رو تعطیل شد. بعد از گذشت چند سال از این ماجرا مجددا یک نفر ایرانی تصمیم به خرید این کارخانه به مبلغ ده هزار لیر گرفت و در سال 1309 ه.ق شرکتی تحت عنوان «شرکت عمومی ساخت کلید و قفل در ایران» این کارخانه را از آن شخص خریداری کرد. این شرکت نیز علی رغم تلاش های خود در خصوص واردات قفل به کشور و آغاز بهره برداری آن نتوانست در این کار به نتایج دلخواه خود دست یابد و از همین رو این کارخانه را در خیابان امیر کبیر کنونی به شخصی به نام حاج حسین امین الضرب واگذار کرد.
بر اساس تاریخچه کلید سازی و ساخت قفل در ایران می توان گفت که در همین زمان بود؛ زمزمه هایی از تاسیس نخستین کارخانه کلید سازی در شهر تهران به گوش همگان رسید و تولید کننده اصلی در این کارخانه با ژنراتور ساخت آ.ا. گ موفق به تولید کلید با قدرت 400 عدد و از نوع تیغه ای با سرعت 120 دور در در دقیقه شد. همچنین نوع قفل برنجی ساخته شده در این کارخانه از پیستونی دو مرحله ای تشکیل شده است. بد نیست که بدانید دلالان بازار تامین کننده اصلی فلز مورد نیاز برای دیگ برنجی کارخانه بودند که مواد اولیه این فلز را از مغازه های دست دوم فروشی به دست می آورند. البته که این فلزات مشکلات متعددی را برای دیگ برنجی کارخانه به همراه داشت؛ به طوری که نیروی حاضر در کاخانه در فواصل بسیار کوتاه مجبور به تمیز و گل گیری لوله های برنجی بودند.

تاریخ هنر قفل سازی ایران 

تاریخ هنر قفل سازی ایرانی - تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران

یکی از مهمترین صنایع ما ایرانی ها در گذشته را میتوان به قفل سازی نسبت داد. در واقع بر اساس تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران میتوان گفت که این صنعت به صورت اشکال حیوانی و انسانی صورت میگرفته و به لحاظ فنی، دو نوع مختلف از قفل های ایرانی وجود دارد:

• نوع اول - قفل های ثابت در

این قبیل از قفل ها شامل موارد مختلفی همچون قفل های کلون دان ، کلون و قفل پخش شو  میباشد.

• نوع دوم- قفل های فلزی

این نوع از قفل ها را نیز میتوان در قالب مواردی از قبیل قفل فنری با کلید پیچی، قفل فنری با کلید فشاری، قفل لوله با کلید پیچی و قفل رمز (بی کلید) یاد کرد.

• دوره ساسانی - تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران

با پرداختن به موضوع تاریخچه کلیدسازی و ساخت قفل در ایران میتوان بر اساس شواهد و اسناد موجود از دوران گذشته نتیجه گرفت که ایرانی ها از دوره ساسانی با علم و هنر قفل سازی آشنایی کافی را داشته اند. همچنین اگرچه در فواصل بین قرن 4 تا 9 هجری ما شاهد ساخت قفل هایی ملهم و بر گرفته از اشکال حیوانی هستیم؛ اما در دوران ساسانی هیچ آثار و ردپایی از جنبه آئینی بر روی قفل ها نمایان نیست و این جنبه ها در دوره بعد از اسلام به خصوص در دوران صفویه بیشتر بکار گرفته می شود.

بررسی تاریخ قفل سازی در ایران  

شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر از دیگر مقالات ما بازدید نمایید:

• ویژگی های قفل دیجیتال در آب و هوای سرد
• مقایسه قفل الکترونیکی و قفل هوشمند
• بهترین و امن ترین مغزی برای انواع قفل ها